Statystyka medyczna w medycynie opartej na dowodach

books-1592318_960_720

Chociaż statystyka medyczna może się wydawać co najwyżej dodatkiem do praktyki medycznej, ponieważ tak jak nie istnieje statystyczny konsument, tak nie istnieje też statystyczny pacjent. Planowanie leczenia w oparciu jedynie o statystykę medyczną miałoby katastrofalne skutki. Nie oznacza to jednak, że statystyka w ogóle nie ma zastosowania w medycynie.

Medycyna oparta na dowodach

W chwili obecnej obserwujemy wręcz renesans statystyki medycznej, zwłaszcza pod postacią tak zwanej medycyny opartej na dowodach (evidence based medicine). Jest to podejście, które dla laików może się wydawać oczywiste, ale paradoksalnie w medycynie wcale nie jest szeroko stosowane.

Kiedy dla przykładu wykonuje się zabieg bypassów, robi się go tak naprawdę nie po to, by osiągnąć poprawę w wynikach takiego czy innego badania, ale po to, by poprawić jakość życia pacjenta i zapobiegać powikłaniom, na przykład udarom mózgu czy zawałom mięśnia sercowego. Dotychczas wykorzystywane narzędzia badające wyniki zabiegów nie zawsze to pokazywały.

Taki stan rzeczy związany jest w dużej mierze z problemami ze zdobywaniem informacji odnośnie realnych skutków leczenia. Przy podawaniu leków na nadciśnienie tętnicze sprawdza się, czy obniżyły ciśnienie, ale nie sprawdza się już, czy uzyskaliśmy wydłużenie przewidywanego czasu życia pacjenta.

Statystyka w praktyce ambulatoryjnej

Statystyka medyczna jest głównym narzędziem nowego podejścia do medycyny i jej rezultatów, jak również – samego badania rynku medycznego. Jest to narzędzie skomplikowane z kilku powodów:

  • brak danych pierwotnych i wtórnych, na których można by oprzeć badania;
  • trudność w rozpoznawaniu realnych czynników powodujących dane efekty (m.in. dlatego, że pacjenci są równocześnie leczeni na wiele schorzeń);
  • brak możliwości przeprowadzania eksperymentów na szeroką skalę (eksperymenty są możliwe, ale tylko w ściśle określonych warunkach);
  • trudność i koszty zdobywania danych pierwotnych.

Prowadzenie odpowiedniej statystyki w medycynie jest trudne także dlatego, że ważna kategorią jest tutaj jakość życia, a ta ma charakter wyjątkowo subiektywny. Co gorsze, istnieje także problem z określaniem skuteczności leczenia w stosunku do zaniechania działania.

W leczeniu wielu urazów ortopedycznych możliwe jest podjęcie działań inwazyjnych lub zachowawczych. W obu przypadkach pacjenci po czasie zgłaszają poprawę i określenie, które z podejść jest realnie dla pacjenta lepsze, bez zastosowania wysoce skomplikowanego badania statystycznego jest w zasadzie niemożliwe i opiera się na przekonaniu lekarza opartym wyłącznie na intuicji.

Profesjonalne analizy statystyczne dla naukowców

Nie podlega wątpliwościom fakt, że statystyka jest jedną z najważniejszych obecnie nauk. Jej przedmiot zainteresowania oscyluje wokół analizy danych, opisujących wszelkie zjawiska, również te masowe. Dotyczy on także metod pozyskiwania danych, a następnie ich prezentacji. Słowo „statistik” w języku niemieckim oznacza nic innego jak badanie faktów oraz osób publicznych. Wartym podkreślenia jest fakt, że znaczna część nauki dotyczy obserwacji świata, który nas otacza. W celu podkreślenia swoich teorii, statystyka do prac naukowych posługuje się eksperymentem.

Przebieg profesjonalnej analizy statystycznej

Ważnym elementem prowadzonych badań statystycznych jest ustalenie schematu, zgodnie z którym przeprowadzany jest proces badawczy. Zazwyczaj przebiega on według trzech podstawowych etapów. Pierwszy etap obejmuje swym działaniem zebranie jak najwięcej danych. W drugim etapie następuje dokładna analiza nagromadzonego materiału. Interpretacja danych jest ostatnim, trzecim etapem ustalonego schematu. Podczas prowadzenia całego procesu badawczego należy wybrać spośród dostępnych narzędzi badawczych jedną i na niej oprzeć badanie. Narzędziami badawczymi są metody i techniki, które ułatwiają pracę badacza, który z kolei musi operować na ogromnych zbiorach danych. Nie należy błędnie interpretować tego stwierdzenia. Przeprowadzając profesjonalne analizy statystyczne, zawsze używa się metod i technik badawczych, niezależnie od tego jak wielki jest obszar badawczy. Dzięki temu statystyka dla nauki umożliwia tworzenie nowych narzędzi oraz rozwój dotychczasowych.

Analizy statystyczne dla nauki

W dzisiejszych czasach statystyka odgrywa kluczową rolę. Analizy statystyczne dla nauki są niezwykle ważne dla dalszego rozwoju każdej dziedziny nauki. Warto podkreślić, że tylko profesjonalne firmy zajmujące się badaniami mogą dokonać analizy statystycznej zebranych danych. Wybierając odpowiednią agencję badawczą, należy dokładnie przyjrzeć się zaproponowanej ofercie. Profesjonalna firma będzie w stanie zaproponować rozwiązania zarówno dla pojedynczych naukowców, jak i dla instytucji naukowych. Dzięki wzajemnej współpracy i konsultacjom, firma może otrzymać cenne informacje oraz podpowiedzi, jak powinien zostać zaplanowany eksperyment, czy też jak zebrać dane potrzebne do analizy. Wykwalifikowany zespół firmy badawczej przeprowadzi analizę zebranego materiału, która posłuży do przygotowania graficznej prezentacji. Warto podkreślić, że doświadczony i wykwalifikowany zespół statystyków, informatyków, badaczy i analityków jest podstawą do otrzymania rzetelnych wyników badań. Posługują się oni zaawansowanymi metodami statystycznymi i technikami. Kolejnym istotnym elementem jest dobór adekwatnej próby badawczej przez właściwe zaprojektowanie procesu. Kwestionariusz natomiast powinno się zaprojektować w indywidualny sposób, aby wyczerpać w pełni problem, a zarazem odpowiedzieć na hipotezy. Ostatnim etapem jest sporządzenie raportu badawczego. Badanie, które przebiegało według sporządzonego schematu, prowadzi do otrzymania rzetelnych wniosków, które z kolei pomagają w rozwoju firmy.

Badania edukacyjne i obserwacyjne

Na długo przed pojawieniem się w medycynie badań klinicznych, przeprowadzano badania obserwacyjne. Mimo iż, stosowano je wiele lat temu, to nadal odgrywają one w medycynie znaczącą rolę. Nie należy ich uważać za nieaktualne, ponieważ wciąż prowadzone są wtedy, gdy inne nie przyniosą rzetelnych wniosków lub zawodzą na którymś z etapów działania. Jak sama nazwa wskazuje, badaniami obserwacyjnymi nazywa się obserwację wybranej grupy pacjentów. Badanie dzieje się niejako po za badaczem, gdyż nie ma on wpływu na badany czynnik, ani na to, na którą z osób będzie on oddziaływał. W głównym założeniu badanie obserwacyjne służy ocenie różnych bodźców, tj. prognostycznych, ryzyka oraz wszystkich innych, które mogłyby wystąpić. Powody, dla których nie można zastosować  badania klinicznego są równe. Najczęstszymi są zbyt wysokie koszty badania, drażliwy, nieetyczny charakter badań i wiele innych.

Dwa rodzaje organizacji badań obserwacyjnych

Badania obserwacyjne dzieli się na retrospektywne i prospektywne. Badania retrospektywne odnoszą się do przeszłości, a badania prospektywne do przyszłości. Są one podstawowym rozróżnieniem, wzbogacającym wyniki badań. Badania retrospektywne polegają zatem w głównej mierze na analizie zastanego materiału badawczego, przez co badacz ogranicza swój ogląd tylko do medycznych dokumentów, które powstały dawno. Przeciwna sytuacja odnosi się do badań prospektywnych, które polegają na zaplanowaniu krok po kroku całego procesu badawczego. Badacz zobowiązany jest przewidzieć jaki będzie czas trwania badania, jaki obszar badawczy będzie wchodził w zakres badań oraz wszystkie inne elementu, które są niezbędne do prawidłowego przeprowadzenia badania.

Badania kliniczne a badania obserwacyjne

Jak już wcześniej wspomniano, każdy etap badawczy musi być dobrze zaplanowany, by cały proces przebiegał bez komplikacji, a wyniki odzwierciedlały rzeczywistą sytuację. Jest to niewątpliwie podobieństwo wszystkich badań medycznych do siebie. Jednak badania obserwacyjne i kliniczne ocenia się w nieco inny sposób, gdyż badacz nie może trzymać się tylko jednego schematu. Ważną rolę w obu przypadkach odgrywa zdrowy rozsądek i intuicja. Przechodząc do różnic pomiędzy badaniami klinicznymi a obserwacyjnymi, można wyróżnić kilka podstawowych. Zatem koszt prowadzenia badań obserwacyjnych jest zdecydowanie niższy niż klinicznych, przy jednocześnie większej próbie badawczej. Dzięki badaniom prospektywnym i retrospektywnym, badania stają się pełniejsze, ponieważ uzupełniają one otrzymane wyniki.